რუსეთ-უკრაინის ომის გავლენა ევროკავშირის პოლიტიკაზე და მეთოდოლოგიური დებატები გაფართოების შესახებ
აბსტრაქტი
სტატიაში განხილულია ევროკავშირის თავდაცვისა და უსაფრთხოების, სანქციებისა და ენერგეტიკულ პოლიტიკაში რუსეთ-უკრაინის ომის შემდეგ განხორციელებული ცვლილებები და მათი გავლენა ორგანიზაციის თავდაცვით შესაძლებლობებზე, ენერგოდამოუკიდებლობასა და ეკონომიკურ პოლიტიკაზე. სტატიაში ასევე გაანალიზებულია გაფართოების პროცესის მეთოდოლოგიასთან დაკავშირებულ დებატები, რომლებიც კანდიდატი ქვეყნების მატებასთან ერთად, უფრო მეტად აქტუალური გახდება.
მაკა გურგენიძე
რუსეთის სამხედრო აგრესია უკრაინის წინააღმდეგ ევროპის მშვიდობისა და უსაფრთხოების მთავარ გამოწვევად რჩება. შექმნილმა ვითარებამ ხელი შეუწყო ევროკავშირის წევრი ქვეყნების სტრატეგიულ დაახლოებას, როგორც საფრთხეების აღქმის, ასევე მათთან გამკლავების თვალსაზრისით, და ორგანიზაციას ახალი ხედვისა და მიდგომების ჩამოყალიბებისკენ უბიძგა.
შედეგად, ერთობლივი ძალისხმევით, რუსეთზე ეკონომიკური და ენერგოდამოკიდებულების შემცირება დროის მცირე მონაკვეთში გახდა შესაძლებელი იმ მაღალი ხარჯის მიუხედავად, რომლის გაღებაც წევრ ქვეყნებს მოუხდათ.
გარდა ამისა, ომმა ორგანიზაციის გაფართოების რეალური პერსპექტივა გააჩინა, რამაც გაფართოების პროცესთან დაკავშირებულ მეთოდოლოგიურ დებატებს ახალი ბიძგი მისცა. ევროკავშირისა და დარგის ექსპერტთა მსჯელობის საგნად რჩება გაწევრიანების პროცესის დახვეწა, რათა, მზარდი საფრთხეებისა და არასტაბილური ეკონომიკური ვითარების ფონზე, ახალი ქვეყნების ევროკავშირში ინტეგრაცია ნაკლებ მტკივნეული და მეტად ეფექტიანი იყოს, როგორც წევრი, ისე კანდიდატი და პოტენციური კანდიდატი ქვეყნებისთვის.
მოსალოდნელია, რომ რუსეთ-უკრაინის ომი და მისი შედეგები ევროკავშირის პოლიტიკაზე მომავალშიც აისახება, რაც შესაძლოა გადაწყვეტილების მიღების პროცესისა და ორგანიზაციის ინსტიტუტების მოდიფიკაციის საფუძველი გახდეს.
სტატიაში პირველ ნაწილში გაანალიზებულია, როგორ ზეგავლენას ახდენს რუსეთ-უკრაინის ომი ევროკავშირის თავდაცვისა და უსაფრთხოების, ასევე, რუსეთზე ენერგოდამოკიდებულების შემცირებისა და რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესების პოლიტიკაზე. სტატიის მეორე ნაწილში განხილულია გაფართოების მეთოდოლოგიასთან დაკავშირებულ მიდგომები და მის გავლენა ევროკავშირის გაფართოების მომავალზე.
რუსეთის შეჭრამ უკრაინაში ევროპის გეოპოლიტიკური ლანდშაფტი მნიშვნელოვნად შეცვალა და შოკისმაგვარი ეფექტი იქონია ევროკავშირის პოლიტიკურ და სოციალურ ცხოვრებაზე.
პოსტპანდემიური რეაბილიტაციის ფაზის გავლის ნაცვლად, ბრიუსელს ფორსმაჟორულ ვითარებაში რთული გადაწყვეტილებების მიღება მოუხდა, რამაც ასახვა პოვა ორგანიზაციის თავდაცვისა და უსაფრთხოების, ენერგეტიკულ და სანქციების პოლიტიკაზე.
თავდაცვა და უსაფრთხოება
უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის აგრესიამ, უპირველეს ყოვლისა, ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს მძიმე შეიარაღებისა და საბრძოლო მასალის (ტანკები, არტილერია, რაკეტები, საჰაერო თავდაცვის სისტემები) ადეკვატური მარაგის ქონის აუცილებლობა შეახსენა, რაც ცივი ომის შემდეგ მეტწილად უგულებელყოფილი იყო,1 და კიდევ ერთხელ ცხადყო ევროპის აშშ-ის უსაფრთხოების გარანტიებზე დამოკიდებულების მაღალი ხარისხი, სამხედრო შესაძლებლობების ისეთ კომპონენტებში, როგორებიცაა: მართვა და კონტროლი, დაზვერვა და თვალთვალი, ტრანსპორტირება და ლოგისტიკა.
ომის მიმდინარეობის ფონზე, ევროკავშირის ორმა წევრმა ქვეყანამ — ფინეთმა და შვედეთმა — ნატოში გაწევრიანების გადაწყვეტილება დაჩქარებულად მიიღო, ხოლო დანიამ, 30-წლიანი შეზღუდვის შემდეგ, 2022 წლის ივნისში ჩატარებული რეფერენდუმის საფუძველზე, მიიღო ისტორიული გადაწყვეტილება, სრულად ჩაერთოს ევროკავშირის ერთიანი უსაფრთხოებისა და თავდაცვის პოლიტიკაში (CSDP).2
შექმნილმა კრიზისმა დღის წესრიგში დააყენა თავდაცვისა და უსაფრთხოების მიმართულებით ახალი პრიორიტეტების ჩამოყალიბების აუცილებლობა.
2022 წლის მარტში ევროკავშირის წევრი ქვეყნების ლიდერთა შეხვედრაზე მიღებულ იქნა „ვერსალის დეკლარაცია,“3 რომლის თანახმადაც მზარდი არასტაბილურობისა და სტრატეგიული კონკურენციის პირობებში ევროკავშირმა საკუთარ უსაფრთხოებაზე მეტი პასუხისმგებლობა უნდა აიღოს და გადადგას გადამწყვეტი ნაბიჯები დამოკიდებულების შემცირებისა და ევროპული სუვერენიტეტის გაძლიერებისთვის. ამ მხრივ გამოიყო სამი სტრატეგიული მიმართულება: ა) თავდაცვითი შესაძლებლობების გაძლიერება; ბ) ენერგეტიკული დამოკიდებულების შემცირება და გ) უფრო მდგრადი ეკონომიკური ბაზის შექმნა.
უსაფრთხოებისა და თავდაცვითი შესაძლებლობების გაძლიერების კუთხით დოკუმენტში ყურადღება გამახვილებულია თავდაცვის სფეროში ერთობლივი ინიციატივებისა და ინვესტიციების გაზრდის აუცილებლობაზე ფართო სპექტრის მისიებისა და ოპერაციების განსახორციელებლად და სამხედრო მობილობის გასაძლიერებლად. ამავდროულად, დეკლარაცია სტრატეგიულად მნიშვნელოვან სფეროებად ასახელებს: კიბერუსაფრთხოებასა და კოსმოსური კავშირის დაცულობას, ამ სფეროში უსაფრთხოებისა და თავდაცვის კომპონენტის გაძლიერებას; მეტ ინვესტიციებს უახლეს ტექნოლოგიებში კიბერმდგრადობისა და კრიტიკული ინფრასტრუქტურის გაძლიერების მიზნით.
დეკლარაციის მიღებიდან ორ თვეში დასახული ამოცანების მისაღწევად კონკრეტული ნაბიჯებიც გადაიდგა. ევროკომისიამ ორგანიზაციის თავდაცვის სფეროში არსებული ხარვეზები შეისწავლა და თავდაცვის სამრეწველო და ტექნოლოგიური ბაზის გასაძლიერებლად კონტრზომები შეიმუშავა. წინასწარ გამოცხადდა, რომ თავდაცვის ბიუჯეტი 200 მილიარდ ევრომდე გაიზრდებოდა;4 გამოიყო სამხედრო დახმარება უკრაინისთვის; მიღებულ იქნა უპრეცედენტო გადაწყვეტილება, კერძოდ, ევროკავშირის მშვიდობის ხელშეწყობის მექანიზმის (European Peace Facility) ხუთმილიარდიანი ბიუჯეტიდან, სამი მილიარდი ევრო გამოიყო უკრაინისთვის ლეტალური იარაღის შესაძენად.5 ამ გადაწყვეტილებით ევროკავშირმა დაადასტურა, რომ მზად არის და შეუძლია, კრიტიკულ სიტუაციაში სერიოზული დახმარება აღმოუჩინოს პარტნიორ ქვეყანას, რომელიც გარდა ტერიტორიული მთლიანობისა, დემოკრატიისა და ევროპული ღირებულებებისთვის იბრძვის.
თუმცა საკუთარ უსაფრთხოებასა და თავდაცვაზე მეტი პასუხისმგებლობის აღებისკენ ევროკავშირის სწრაფვა რთულად განსახორციელებელი ამოცანაა სხვადასხვა მიზეზების გამო.
პირველ რიგში, ევროკავშირის თავდაცვითი ინიციატივები უმეტესად მცირე მასშტაბისაა და დიდი ქვეყნების მსხვილი სამხედრო მწარმოებლები არ ინტერესდებიან. თავის მხრივ, პატარა ქვეყნები სკეპტიკურად არიან განწყობილნი და მიიჩნევენ, რომ თავდაცვის სფეროში ინიციირებული პროექტები მხოლოდ მსხვილ კომპანიებს გამოადგება.
ამას გარდა, თავდაცვის პოლიტიკის დაგეგმვა ეროვნულ დონეზე ხდება, რაზეც ბრიუსელს ნაკლებად შეუძლია ზემოქმედება. ბრიუსელის ძალისხმევა, გამოიყენოს რეგულაციები თავდაცვის ბაზრების გასახსნელად, დიდწილად წარუმატებელია, რადგან ქვეყნები გამონაკლისებს მიმართავენ და კონტრაქტებს ადგილობრივ მწარმოებლებს უფორმებენ.
დაბოლოს, ხშირად წევრი ქვეყნებისთვის რთულია თავდაცვის გაზრდილი ბიუჯეტის განსაზღვრულ ვადებში გახარჯვა, მაგალითად, გერმანიას გაუჭირდა ომის შემდეგ შექმნილი 100-მილიარდიანი თავდაცვის ფონდის ათვისება.6 განსხვავებული მიდგომებია იარაღის ექსპორტთან დაკავშირებითაც. ერთობლივად წარმოებული სამხედრო შეიარაღების მესამე მხარისთვის გადაცემა სირთულეებთან არის დაკავშირებული, რის გამოც წევრი ქვეყნები შეიარაღების დამოუკიდებლად წარმოებას ანიჭებენ უპირატესობას.7
მიუხედავად წინააღმდეგობებისა, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე მოსალოდნელია ევროკავშირის მხრიდან თავდაცვის შესაძლებლობების განვითარების მიზნით ძალისხმევის შემდგომი გაძლიერება.
ენერგოპოლიტიკა
2022 წლის მარტში ევროკავშირის ლიდერები, ასევე, შეთანხმდნენ, რომ რუსულ ენერგოიმპორტზე დამოკიდებულება სწრაფად და მნიშვნელოვნად უნდა შეემცირებინათ. ბრიუსელის პასუხი შექმნილ ენერგოკრიზისზე დეტალურადაა გაწერილი ჩარჩო დოკუმენტებში: „ვერსალის დეკლარაცია“ და ე.წ. „REPowerEU გეგმა.“8
აღნიშნული დოკუმენტები რუსეთზე ენერგოდამოკიდებულების შემცირების, „სუფთა“ ენერგიაზე გადასვლისა და ძლიერი ენერგეტიკული გაერთიანების მისაღწევად გასატარებელ ღონისძიებებს განსაზღვრავს. მათ შორისაა: ენერგომიწოდების წყაროების დივერსიფიცირება, ენერგიის დაზოგვის პოლიტიკა, წიაღისეული საწვავის „სუფთა“ ენერგეტიკული პროდუქტით ჩანაცვლება, ზამთრისთვის ბუნებრივ აირზე მოთხოვნის 15%-ით შემცირება9 და ენერგოსექტორის რეფორმირება. დოკუმენტებში ხაზგასმულია, რომ აღნიშნული ამოცანების მიღწევა შესაძლებელია კოორდინირებული მუშაობითა და ერთობლივი ძალისხმევით.
მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლების განმავლობაში „სუფთა“ ენერგიაზე გადასვლას ევროკავშირის ენერგეტიკულ პოლიტიკაში ცენტრალური ადგილი ეჭირა, რუსეთ-უკრაინის ომმა გადასვლის პროცესი დააჩქარა.
თუმცა, ტემპი განსხვავდება იმის მიხედვით, თუ როგორია კონკრეტული ქვეყნის რუსულ იმპორტზე დამოკიდებულების ხარისხი და „სუფთა“ ენერგიაზე გადასვლისთვის საჭირო ინვესტიციების მოცულობა; ასევე, რამდენად ინტეგრირებულია ის ევროკავშირის ენერგოსისტემაში და რამდენად აქვს განვითარებული ინფრასტრუქტურა ალტერნატიული ენერგოპროდუქტის შენახვისა თუ წარმოებისთვის.
ამ მიზნით ევროკავშირის ენერგეტიკული პლატფორმის ფარგლებში, რუსულ ენერგოიმპორტზე ტრადიციულად დამოკიდებულ ქვეყნების რეგიონული სამი სამუშაო ჯგუფი შეიქმნა: ცენტრალურ აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფშია ევროკავშირის ცხრა ქვეყანა (ავსტრია, ჩეხეთი, გერმანია, ხორვატია, უნგრეთი, იტალია, პოლონეთი, სლოვენია და სლოვაკეთი), ხოლო სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფში – ბულგარეთი; მესამე ჯგუფი კი უკრაინასა და მოლდოვის რესპუბლიკას აერთიანებს.10
დაჩქარდა უკრაინის ინტეგრაცია ევროკავშირის ენერგეტიკულ და ბუნებრივი აირის ბაზარზე; ქვეყანა ევროკავშირის ელექტროენერგიის სისტემას შეუერთდა და 2022 წლის 19 ივლისს საერთაშორისო ენერგეტიკული სააგენტოს ასოცირებული წევრი გახდა.11
ამ და სხვა გატარებული ღონისძიებების შედეგად, რუსეთის წილი ევროკავშირის ძირითად სასაქონლო იმპორტში (ნახშირი, ბუნებრივი აირი, სასუქები, ნავთობი, რკინა, ფოლადი) 2022 წლიდან კლების მკაფიო დინამიკით ხასიათდება. ყველაზე მაღალი ვარდნა 2022 წელს, წინა წელთან შედარებით, დაფიქსირდა ნახშირზე (45%-დან 22%-მდე), ბუნებრივ აირზე (36%-დან 21%-მდე), სასუქებზე (29%-დან 22%-მდე), ნავთობზე (28%-დან 21%-მდე%) და რკინასა და ფოლადზე (16%-დან 10%-მდე).12
სანქციები
მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთთან სავაჭრო ურთიერთობების მნიშვნელოვან შეზღუდვას გრძელვადიანი და მტკივნეული ეფექტი ექნებოდა ევროკავშირის ეკონომიკაზე, ბრიუსელმა ომის დაწყებისთანავე მიიღო სანქციების ახალი პაკეტის ამოქმედების გადაწყვეტილება, რომელიც თავისი მასშტაბითა და შინაარსით უპრეცედენტო ხასიათისაა და სამართლიანად შეიძინა „სანქციების რევოლუციის“ სახელი.
მიღებულ იქნა სანქციების თერთმეტი პაკეტი, რამაც გააფართოვა 2014 წლიდან ომამდე რუსეთისთვის დაწესებული სანქციების მოცულობა და დამატებითი აკრძალვები დაუწესა ანექსირებულ ტერიტორიებზე (დონეცკი, ლუჰანსკი, ხერსონი, ზაპორიჟიე) წარმოებულ პროდუქციას.13
რუსეთის ფინანსური იზოლაციის მიზნით გამკაცრდა ევროკავშირის ერთიან ბაზარზე განხორციელებული ფინანსური ტრანზაქციების მონიტორინგი, განსაკუთრებული აქცენტით რუსეთიდან მომდინარე ფინანსური ნაკადებსა და ფულის გათეთრების სქემებზე.
აქედან გამომდინარე, გაიზარდა ერთიანი ზედამხედველობითი მექანიზმის (SSM) როლი და მნიშვნელობა. მართალია, SSM არ არის პასუხისმგებელი სანქციების აღსრულებაზე, რადგან ეს ეროვნული ხელისუფლებების კომპეტენციაა, მაგრამ მის ფუნქციებში შედის გარემოსდაცვითი, სოციალური და მმართველობის (ESG) ინდიკატორების კვლევა და ევროკავშირის საბანკო სისტემის დაცულობისა და სტაბილურობის რეგულარული შეფასება.
პარალელურად იგეგმება ფულის გათეთრების საწინააღმდეგოდ ახალი ორგანოს შექმნა, რომელიც, სავარაუდოდ, 2023 წელსვე შეუდგება მუშაობას და უფლებამოსილი იქნება, გააკონტროლოს ევროკავშირის უმსხვილესი ან ყველაზე სარისკო ტრანსსასაზღვრო ფინანსური სექტორი.14
რუსეთის 2022 წლის 24 თებერვლის აგრესიამ უკრაინის წინააღმდეგ სერიოზული გარდატეხა შეიტანა ევროკავშირის წევრი ქვეყნების სტრატეგიულ ხედვებში. ომამდე არსებული მიდგომების გადაფასებამ აღმოსავლეთით ევროკავშირის გაფართოების რეალური პერსპექტივა გააჩინა.
2022 წლის 23 ივნისს ევროპულმა საბჭომ დაადასტურა ევროკომისიის რეკომენდაცია, რომლის თანახმადაც, უკრაინას, საქართველოსა და მოლდოვას მიენიჭათ ევროპული პერსპექტივა. უკრაინა და მოლდოვა გახდნენ ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყნები, ხოლო საქართველო პოტენციური კანდიდატი.
ევროპული საბჭოს მიერ ასეთი გადაწყვეტილების მიღებას მხარს უჭერდა ევროპარლამენტი იმ დროსვე მიღებულ რეზოლუციაში.15 რეზოლუციაში ხაზგასმულია, რომ ევროკავშირის გაფართოებას ალტერნატივა არ აქვს და რომ გაფართოება დღეს, როგორც არასდროს, წარმოადგენს „გეოსტრატეგიულ ინვესტიციას“ სტაბილური, ძლიერი და ერთიანი ევროკავშირისთვის. თუმცა, დოკუმენტში ასევე აღნიშნულია, რომ არ არსებობს „სწრაფი გზა“ ევროკავშირის წევრობისთვის. ეს უკანასკნელი კი დამოკიდებულია წევრობის კრიტერიუმების შესრულებასა და რეფორმების ეფექტურ განხორციელებაზე.16
ჯერ კიდევ რუსეთ-უკრაინის ომამდე, გაფართოების პროცესთან დაკავშირებით ევროკავშირში სხვადასხვა მიდგომები განიხილებოდა, როგორც ოფიციალურ ისე არაოფიციალურ დონეზე.
მაგალითად, 2020 წელს ევროკომისიამ გაფართოების მეთოდოლოგიაში გარკვეული ცვლილებები შეიტანა.17 ცვლილების შედეგად გამოიყო ფუნდამენტური სფეროები — კანონის უზენაესობა, დემოკრატიული ინსტიტუტების ფუნქციონირება, საჯარო ადმინისტრაციის რეფორმა და ეკონომიკა — რომლებიც გაწევრიანების მოლაპარაკებების დაწყებისა და დასრულების წინაპირობა გახდებოდა. განახლებული მიდგომა მეტ აქცენტს აკეთებს კანდიდატ ქვეყნებში სტრუქტურულ ჩავარდნებსა და ამ კუთხით ყველა აქტორთან სტრატეგიულ კომუნიკაციაზე, რასაც სტიმული უნდა მიეცა დასავლეთ ბალკანეთის ქვეყნებში რეფორმების განხორციელებისთვის და, შესაბამისად, მათი ევროკავშირში ინტეგრაცია დაეჩქარებინა. თუმცა, მეთოდოლოგიის განახლებას გაფართოების პროცესის ეფექტურობაზე ფუნდამენტური გავლენა არ მოუხდენია.18
ამ საკითხთან დაკავშირებით აღსანიშნავია 2021 წელს ევროპის პოლიტიკის ცენტრისა და ევროპული პოლიტიკის კვლევების ცენტრის ექსპერტების მიერ შემუშავებული ე.წ. ეტაპობრივი გაწევრიანების მოდელი, რომელიც არსებული ბინარული მოდელიდან — „წევრი/არაწევრი“ — ოთხსაფეხურიანი გაწევრიანების სტრუქტურაზე გადასვლას გულისხმობს. კერძოდ, კანდიდატ ქვეყანას ეტაპობრივად უნდა მიენიჭოს „საწყისი,“ „გარდამავალი,“ „ახალი“ და „ჩვეულებრივი“ (სრულუფლებიანი) წევრის სტატუსი.19 მოდელი ინარჩუნებს არსებული გაფართოების სისტემის ძირითად მახასიათებლებს, მაგრამ კანდიდატი ქვეყნის პროგრესის თვისობრივ შეფასებას რაოდენობრივსაც უმატებს, რაც, ავტორთა აზრით, შეფასების სისტემას უფრო მოქნილსა და ობიექტურს ხდის და წევრი ქვეყნის პროგრესის დასადგენად მკაფიო საფუძველს აყალიბებს.
ამასთანავე, მოდელში ყურადღება გამახვილებულია როგორც ევროპულ კანონმდებლობასთან ინტეგრაციაზე, ასევე — საზოგადოების ცნობიერებისა და გაწევრიანების პროცესის მხარდაჭერის საჭიროებაზე, როგორც კანდიდატ ქვეყნებში, ისე — ევროკავშირის შიგნით, რადგან, ავტორთა აზრით, ევროკავშირის კანონმდებლობის ინკორპორაცია შიდა კანონმდებლობაში ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ კანდიდატ ქვეყანაში საზოგადოება მზადაა ორგანიზაციის პრინციპებისა და ღირებულებების მხარდასაჭერად. 2023 წლის აგვისტოში, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, კვლევითმა ორგანიზაციებმა მოდელის განახლებული ვერსია წარმოადგინეს, რომელიც პროცესის შესახებ უფრო დეტალურ ხედვას ავითარებს.20
მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული მოდელი საექსპერტო წრეებისა და რიგი პოლიტიკოსების მხარდაჭერით სარგებლობს, ჯერჯერობით ევროკავშირში ოფიციალურ დონეზე მისი განხილვა არ დაწყებულა.21 თუმცა აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირის ლიდერები საჯარო გამოსვლებში საუბრობენ ევროკავშირის სხვადასხვა პოლიტიკებში კანდიდატების თანდათანობითი ინტეგრაციის შესახებ.22
კანდიდატი ქვეყნების რაოდენობის მატებასთან ერთად, გაფართოების მეთოდოლოგიასთან დაკავშირებული დებატები მომავალშიც გაგრძელდება. თუმცა საბაზისო მოთხოვნები (კოპენჰაგენის კრიტერიუმები), როგორც სრულფასოვანი წევრობის წინაპირობა, შეუძლებელია, შეიცვალოს. ამასთან, მოსალოდნელია, ახალ მიდგომებში მეტი აქცენტი კანდიდატი ქვეყნების ეკონომიკურ და ფისკალურ პოლიტიკაზე გაკეთდეს, რადგან რუსეთ-უკრაინის ომმა, რომელიც კვლავ გრძელდება, უკვე შეამცირა, როგორც საერთაშორისო ვაჭრობის მოცულობა, ასევე – გლობალური ეკონომიკის ზრდის ტემპი და სტაგფლაციის რისკები გაზარდა. ეს უკანასკნელი ერთდროულად ინფლაციისა და უმუშევრობის მაღალ დონეს ნიშნავს და ევროპაში ბოლოს 1970-იანი წლებში დაფიქსირდა.23 შექმნილ ვითარებაში, ზოგიერთი ევროპელი დამკვირვებლისა და პოლიტიკოსის აზრით, გონივრული იქნება კანდიდატი ქვეყნების ეკონომიკური ინტეგრაცია მათი „მწვანე“ და „ციფრულ“ ევროპულ პროექტებში ფართომასშტაბიანი ჩართულობით დაჩქარდეს.24
რუსეთ-უკრაინის ომმა გავლენა მოახდინა ევროკავშირის თავდაცვის, უსაფრთხოების, ენერგო-, ეკონომიკურ და გაფართოების პოლიტიკაზე. ამ კუთხით მთავარი ხელშესახები ცვლილება გამოიხატა წევრი ქვეყნების სტრატეგიული ხედვების დაახლოებასა და რუსეთზე ენერგო- და ეკონომიკური დამოკიდებულების შემცირებაში.
რუსეთ-უკრაინის ომი და მისი შედეგები ევროკავშირის პოლიტიკაზე მომავალშიც პოვებს ასახვას, რაც, სავარაუდოდ, ბრიუსელს გადაწყვეტილების მიღების პროცესის და ინსტიტუტების შემდგომი მოდიფიკაციისკენ უბიძგებს.
ამასთან, ევროკავშირმა დაადასტურა, რომ კრიზისებთან მიმართებით ორგანიზაცია ინოვაციურ მიდგომებს აყალიბებს. მაგალითად, პანდემიამ სერიოზული ბიძგი მისცა ევროკავშირის ციფრული, მწვანე და მდგრადი განვითარების დღის წესრიგს. ევროკავშირი ზრდის ეკონომიკის მდგრადობას და ამზადებს წევრ ქვეყნებს „მწვანე“ და „ციფრული“ გადასვლისთვის.25
მიმდინარე ომის ფონზე კანდიდატი ქვეყნების რაოდენობის მატება ცალსახად დამატებითი გამოწვევაა ევროკავშირისთვის, თუმცა ეს გადაწყვეტილება კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ, სტრატეგიული კონკურენციის პირობებში, გაფართოების პოლიტიკა ერთადერთი სწორი გზაა ლიბერალურ ღირებულებებზე დაფუძნებული წესრიგის შენარჩუნებისა და განმტკიცებისთვის.
გაფართოების მეთოდოლოგიის დახვეწა მიზნად ისახავს, რაც შეიძლება გაუადვილდეთ ახალ ქვეყნებს პოლიტიკური, ეკონომიკური და ინსტიტუციური ინტეგრაცია ევროკავშირში. თუმცა თავად პროცესის ინტენსიურობა დამოკიდებული იქნება რუსეთ-უკრაინის ომის შედეგებსა და თანმხლებ გეოსტრატეგიულ ცვლილებებზე.
* მაკა გურგენიძე – უფროსი მრჩეველი, საქართველოს საელჩო იტალიის რესპუბლიკაში და საქართველოს მუდმივი წარმომადგენლობა ქ. რომში განლაგებულ გაეროს საერთაშორისო ორგანიზაციებში (FAO, IFAD, WFP), საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო.
* მაკა გურგენიძე – უფროსი მრჩეველი, საქართველოს საელჩო იტალიის რესპუბლიკაში და საქართველოს მუდმივი წარმომადგენლობა ქ. რომში განლაგებულ გაეროს საერთაშორისო ორგანიზაციებში (FAO, IFAD, WFP), საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო.
სარჩევი
ნატოს იდენტობა და გაფართოების პოლიტიკა რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე
გიორგი რობაქიძე
დეზინფორმაციული ნარატივები უკრაინის, საქართველოსა და მოლდოვის შესახებ რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე: რეალობა და გამოწვევები
მარიამ განუგრავა