„ბრექსითისა“ და კოვიდ პანდემიის შემდგომ, ნიდერლანდები მორიგი გლობალური გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა, როდესაც რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ სრულმასშტაბიანი სამხედრო აგრესია წამოიწყო. რა თქმა უნდა აქ კითხვის ნიშანი არ გაჩენილა რუსეთის ქმედებების უკანონობისა და ნიდერლანდების მიერ მისი დაუყოვნებლივი დაგმობის შესახებ. ქვეყნის მესვეურების მთავარი თავსატეხი გახდა ის თუ რა მასშტაბებით უნდა ემოქმედათ უკრაინის მხარდასაჭერად.

ომის დაწყებამდე, რუსეთ-უკრაინის კრიზისზე ნიდერლანდების ოფიციალური პოზიცია იყო პოლიტიკური დიალოგის აუცილებლობა. ამასთან, ქვეყანაში მოქმედი ულტრამემარჯვენე პოლიტიკური ძალები შესამჩნევად ამძაფრებდნენ შეიარაღებული კონფლიქტის საფრთხეებზე რიტორიკას. ეს უკანასკნელი იქამდეც კი მივიდა, რომ პარლამენტმა სპეციალური შუამდგომლობა მიიღო, სადაც მკაფიოდ გაიწერა, რომ თუ რუსეთი კიევს დაარტყამდა, ნიდერლანდების მთავრობას ეკრძალებოდა სამხედრო შენაერთების უკრაინაში გაგზავნა.¹⁵ აღნიშნულის პარალელურად, რა თქმა უნდა, იყო უკრაინის მხარდამჭერი განცხადებები და თვით პრემიერ-მინისტრისა და საგარეო საქმეთა მინისტრის ოფიციალური ვიზიტები კიევში.¹⁶ ასევე ვრცელდებოდა ცნობები უკრაინისთვის სამხედრო ინვენტარის მიწოდებაზეც, თუმცა, ზოგადად, ნიდერლანდების პოლიტიკური ელიტა, საკითხის მშვიდობიანად გადაწყვეტის იმედად რჩებოდა.

კრიზისის მშვიდობიანი გზებით მოგვარებაზე აქცენტი ნიდერლანდების პოლიტიკის განუყოფელი ნაწილია. საერთაშორისო სამართლის სადარაჯოზე დგომის იმიჯს ქვეყანას ის გარემოებაც უმყარებს, რომ მის პოლიტიკურ ცენტრ – ჰააგას, მსოფლიოს იურიდიულ დედაქალაქად მოიხსენიებენ. 2014 წელს კი, როდესაც ამსტერდამიდან მალაიზიაში მიმავალი ბოინგ-MH17 რუსული ძალების მიერ კონტროლირებადმა ანტისაჰაერო რაკეტამ ჩამოაგდო და ნიდერლანდების უახლოესი ისტორიის მთავარი ტრაგედია გამოიწვია, ქვეყანა კვლავაც სამართლებრივი პროცედურების გზას დაადგა. ჰოლანდიელებს არ შეუწყვეტიათ დიპლომატიური ურთიერთობები რუსეთთან, რომელმაც თავიდანვე იუარა გამოძიებასთან თანამშრომლობა, თუმცა მაქსიმალურად აარიდეს თავი ყველა იმ ფორმატს, რომელშიც რუსეთი და პრეზიდენტი პუტინი მონაწილეობდნენ. მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის გამო, MH17-ის გამოძიების თემა ყველა ანგარიშგასაწევი პოლიტიკური ძალის საარჩევნო პროგრამის ნაწილად იქცა.¹⁷

2022 წლის 24 თებერვლიდან მოყოლებული, არავის გაკვირვებია ქვეყანაში უკრაინული დროშების მასიური გამოფენა და უკრაინული დიასპორის აქამდე არნახული აქტივობა. უპრეცედენტოდ სოლიდარული აღმოჩნდა ნიდერლანდების მოსახლეობა: მათ უკრაინელთა მხარდასაჭერად, უმოკლეს დროში შექმნილი ჰუმანიტარული დახმარების ფონდებით, საკმაოდ მძლავრ ფინანსურ რესურსს მოუყარეს თავი.¹⁸ სოლიდარობის ამ და სხვაგვარი გამოვლინებების კვალდაკვალ, ნიდერლანდების მთავრობის ანტირუსული და უკრაინის მხარდამჭერი რიტორიკა არნახულად გაიზარდა და დღემდე მისი საგარეო პოლიტიკის ერთ-ერთი უმთავრესი მიმართულებაა.¹⁹ ქვეყანა არაერთ ფრონტზე აქტიურობს და სისტემატურად მონაწილეობს უკრაინისთვის სამხედრო და ჰუმანიტარული დახმარების კამპანიებში, ხოლო პრემიერ-მინისტრი მარკ რუტე ყველა ტრიბუნიდან მკაფიოდ აცხადებს, რომ „უკრაინის ომი არის ჩვენი ომი.“²⁰

გარდა ზემოაღნიშნულისა, ნიდერლანდები რუსეთს დაუპირისპირდა სხვადასხვა საერთაშორისო ფორმატების მეშვეობითაც. უშუალოდ ქვეყნის ინიციატივით, 2022 წლის ივლისში, შეიქმნა საერთაშორისო პლატფორმა, რომლის მიზანიც არის, რუსეთის პოლიტიკური ხელმძღვანელების პასუხისგებაში მისაცემად, უკრაინული და საერთაშორისო საგამოძიებო მოქმედებების კოორდინირება.²¹ 2023 წლის თებერვალში MH17-ის საგამოძიებო გუნდის მიერ მიღებულ დასკვნას ბოინგის ჩამოგდების ოპერაციაში პუტინის უშუალო მონაწილეობაზე „მყარი მინიშნებების“ არსებობის შესახებ²² დაემატა სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს 2023 წლის 17 მარტის დაკავების ორდერი, რომლითაც პრეზიდენტი პუტინი, უკრაინაში მიმდინარე ომის კონტექსტში, ოფიციალურად ცხადდება ომის დანაშაულებში ბრალდებულად.²³ აქედან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ ნიდერლანდების საზოგადოება კარგად აცნობიერებს რუსეთის წინააღმდეგ საერთაშორისო სამართლის აღსრულების აუცილებლობას და ამ ბერკეტის რეალიზებისთვის საგარეო პოლიტიკური რესურსი სრულად აქვს მობილიზებული.

მიუხედავად ამისა, ჰოლანდიელთა, ერთი შეხედვით, შეუზღუდავი მხარდაჭერა მნიშვნელოვან წინაღობას წააწყდა, როდესაც უკრაინამ 2022 წლის მარტში ევროკავშირში წევრობის განაცხადი დაჩქარებული წესით წარადგინა. ნიდერლანდების ომამდელი პოზიცია ევროკავშირის გაფართოებაზე ყველასთვის კარგად ცნობილი იყო: ჰოლანდიელები ასპირანტ ქვეყნებს მოუწოდებდნენ უკვე არსებულ ფორმატებზე კონცენტრირებისკენ და მიზანშეუწონლად მიაჩნდათ ახალი წევრების მიღების შესახებ რაიმე სახის დისკუსია. ისინი თავიანთ დამოკიდებულებას ევროკავშირში გაწევრიანების მსურველებთან მიმართებით ახასიათებდნენ, როგორც „მკაცრ, სამართლიან და ჩართულ მიდგომას.“²⁴

უკრაინასთან დაკავშირებით, ევრო-სკეპტიკურ სენტიმენტს ასევე აძლიერებდა 2016 წელს ევროკავშირ-უკრაინის ასოცირების შესახებ შეთანხმების რეფერენდუმზე გატანის ფაქტი. ეს უკანასკნელი დიდწილად გამოწვეული იყო ნიდერლანდებში მოქმედი პოპულისტური ძალების მიერ წარმოებული კამპანიით. მათი პოლიტიკური დისკურსის მიხედვით, უკრაინასთან დადებული ასოცირების შეთანხმება მიზნად ისახავდა უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანებას, რაც ნიდერლანდებს არნახულ გამოწვევებს შეუქმნიდა ფინანსური და საიმიგრაციო თვალსაზრისით.²⁵

აქედან გამომდინარე, ნიდერლანდების პირველადი რეაქცია დიპლომატიურად მოზომილი, თუმცა უარყოფითი იყო. პრემიერ-მინისტრმა მარკ რუტემ განაცხადა, რომ უკრაინის წევრობაზე საუბარი ნაადრევია, რადგან ქვეყანას მნიშვნელოვანი რეფორმები აქვს განსახორციელებელი. რაც შეეხება დაჩქარებული წესით გაწევრიანების პროცედურას, მან დასძინა, რომ ევროკავშირის შიგნით, აღნიშნულ ბერკეტზე თანხმობა არ არსებობს.²⁶

ზემოაღნიშნული რიტორიკა საკმაოდ დიდ ხანს არ შეცვლილა და იქამდე გაგრძელდა, სანამ ევროკომისია უკრაინის, მოლდოვისა და საქართველოს განაცხადებზე საბოლოო განხილვების ეტაპამდე არ მივიდა. უფრო კონკრეტულად კი იქამდე, სანამ კიევს ოფიციალურად არ ეწვივნენ გერმანიის, საფრანგეთის, იტალიისა და რუმინეთის სახელმწიფო მეთაურები, და ქვეყნის მხარდამჭერი განცხადებები გააკეთეს.²⁷ დღესდღეობით კი პრემიერ-მინისტრით დაწყებული რიგითი ჰოლანდიელი დიპლომატით დამთავრებული, ნიდერლანდების რიტორიკა დაახლოებით ამგვარად არის შეცვლილი: „ჩვენ ვემხრობით უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანებას და წინ არ აღვუდგებით მას“.²⁸

შედარებით ბუნდოვანია ნიდერლანდების პოზიცია, ერთი მხრივ, მოლდოვასა და საქართველოს და, მეორე მხრივ, ბალკანეთის ქვეყნების მიმართაც. ევროკავშირის გაფართოების შესახებ დამკვიდრებული „მკაცრი, სამართლიანი და ჩართული“ მიდგომა ამჯერად ხასიათდება, როგორც „მკაცრი, სამართლიანი და უფრო გახსნილი“ დამოკიდებულება.²⁹ ნიდერლანდების პოლიტიკურ ელიტაში გამოთქმული მოსაზრებები კი საგრძნობლად ინდიფერენტულია და ხშირ შემთხვევაში, ქვეყნების მხრიდან შესაბამისი რეფორმების განხორციელების აუცილებლობაზე აპელირებს. კერძოდ, ჰოლანდიელები თვლიან, რომ ასპირანტმა ქვეყნებმა თავად უნდა გადადგან გადამწყვეტი ნაბიჯები ევროკავშირისკენ და არ უნდა იყვნენ მხოლოდ ომის შედეგად შექმნილი გეოპოლიტიკური ძვრების იმედად.³⁰

ამრიგად, დასავლური ბლოკის ერთიანი პოზიციის ფონზე, ნიდერლანდები არბილებს ევროსკეპტიკურ განწყობას და არ ეწინააღმდეგება ასოცირებული ტრიოს და ბალკანეთის ქვეყნების მისწრაფებებს, თუმცა, ამავდროულად უპირატესობას ანიჭებს ევროკავშირში გაწევრიანებისათვის აუცილებელი პირობების დაკმაყოფილებას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჰოლანდიელებისთვის საკმარის არგუმენტად არ გამოდგება მხოლოდ ის, რომ რუსეთის აგრესია ეგზისტენციალურ საფრთხეს უქმნის უკრაინის, მოლდოვისა და საქართველოს დემოკრატიულ მომავალს და, რომ მათი გადარჩენის ერთადერთი გზა ამ ქვეყნების ევროკავშირის მანტიის ქვეშ მოქცევაა.