რუსეთის მიერ წამოწყებული ომი უკრაინაში ჩრდილოევროპული ქვეყნებისთვის გარდამტეხი აღმოჩნდა და მათ ალიანსში გაწევრიანების გადაწყვეტილება მიიღეს. დასკვნა ნათელი იყო: თუ პუტინს შეუძლია უკრაინაში თავისი „სლავი ძმები და დები“ დახოცოს, არაფერი უშლის ხელს, იგივე გააკეთოს სხვაგან. „ნატოს რიგით მე-9 გაფართოება ისტორიაში შევა, როგორც „გაფართოება ვლადიმერ პუტინის დამსახურებით.“ უკრაინაზე რუსეთის თავდასხმის გარეშე, აღნიშნული არ მოხდებოდა“ – აღნიშნავს ფინეთის ყოფილი პრემიერ-მინისტრი, ალექსანდრ სტუბი¹⁸.

ფინეთისა და შვედეთის მთავრობებმა ოფიციალურად ნატოში გაწევრიანების შესახებ 2022 წლის 18 მაისს განაცხადეს, რითაც დაიწყო ინტენსიური დიპლომატიური პროცესი, რომლის შედეგადაც მოსალოდნელია აღნიშნული ქვეყნების ნატოში რამდენიმე თვეში გაწევრიანება. მიუხედავად უმრავლესობის მხრიდან კონსენსუსისა, ამ გზაზე დაბრკოლებებიც იჩენს თავს. ფინეთისა და შვედეთის ნატოში გაწევრიანების პროტოკოლის რატიფიცირება უკვე მოახდინა ალიანსის წევრმა ყველა ქვეყანამ, უნგრეთისა და თურქეთის გარდა.

აღსანიშნავია, რომ უნგრეთის პრემიერ-მინისტრის, ვიქტორ ორბანის პარტიამ დაბლოკა პარლამენტში შუამდგომლობის წარდგენა, რომელიც ფინეთისა და შვედეთის ალიანსში გაწევრიანების პროცესზე კენჭისყრას დააჩქარებდა. უნგრეთის ასეთი დამოკიდებულება პირველ რიგში აიხსნება რუსეთთან „თბილი“ ურთიერთობებით და ევროკავშირისგან განდგომით. ბოლო პერიოდში ნათლად გამოჩნდა რუსეთის წინააღმდეგ ევროკავშირის მიერ დაწესებული სანქციებისა და, ზოგადად, ევროპული პოლიტიკის მიმართ უნგრეთის პოზიცია. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის განცხადების თანახმად, ორი სკანდინავიური ქვეყნის ნატოში გაწევრიანების პროტოკოლი რატიფიცირებული იქნება 2023 წლის დასაწყისში¹⁹.

საყურადღებოა ის ფაქტიც, რომ თურქეთმა, რომელიც ფინეთისა და შვედეთის ნატოში მიღებას ეწინააღმდეგებოდა, საბოლოოდ შეიცვალა პოზიცია და მათ ალიანსში მიღებას მწვანე შუქი აუნთო. თურქეთის დამოკიდებულების შეცვლა მას შემდეგ მოხდა, რაც სამ ქვეყანას შორის მემორანდუმი გაფორმდა, რომლის თანახმადაც, ფინეთი და შვედეთი თანხმდებიან ქურთებისა და გიულენისტების ორგანიზაციების მხარდაჭერის შეწყვეტაზე, თურქეთისადმი დაწესებული სამხედრო ემბარგოს მოხსნაზე, ასევე მზად არიან, განიხილონ თურქეთში ტერორიზმში ეჭვმიტანილი პირების ექსტრადიციისა და დეპორტაციის საკითხი²⁰. უნგრეთისა და თურქეთის მიერ გაწევრიანების პროტოკოლის რატიფიცირების შემდეგ, ფინეთი და შვედეთი ოფიციალურად ნატოს წევრები გახდებიან.

ჩრდილოეთ ევროპის ამ ორი ქვეყნის ალიანსში გაწევრიანებას უდიდესი სტრატეგიული მნიშვნელობა აქვს ევროპული უსაფრთხოების არქიტექტურისთვის. ფინეთის ყოფილი პრემიერ-მინისტრის, ალექსანდრ სტუბის აზრით, „ფინეთისა და შვედეთის ნატოში გაწევრიანება მოგებიანია ბალტიის ზღვის რეგიონისთვის, ჩრდილოატლანტიკური ალიანსისა და ევროპის უსაფრთხოებისთვის.“²¹

უნდა აღინიშნოს, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ფინეთი და შვედეთი ალიანსში გაწევრიანდებიან, კრიზისის დროს, ნატოს გარანტირებული წვდომა მათ ტერიტორიებზე შეამცირებს რუსეთის წარმატებული თავდასხმის შანსებს. ერთადერთი მხარე, რომელიც წააგებს, რუსეთი იქნება: რუსეთის პოზიცია ჩრდილოაღმოსავლეთ ევროპაში საგრძნობლად შესუსტდება. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვანია ევროპული უსაფრთხოებისთვის²².

ალიანსის გაფართოება გააძლიერებს ბალტიისპირეთის ქვეყნების უსაფრთხოებას, რომელთა თავდაცვის სტრატეგიაზე მომუშავენი, დიდი ხანია, წუხდნენ, რომ რუსეთს შეუძლია დაიკავოს ფინეთის და შვედეთის კუნძულები ბალტიის ზღვაში, განსაკუთრებით გოტლანდის კუნძული და ის გამოიყენოს ბალტიის ქვეყნებზე თავდასხმებისთვის²³.

ფინეთისა და შვედეთის ნატოში გაწევრიანება ასევე გააძლიერებს ნატოს შეკავების პოლიტიკას არქტიკის რეგიონში, სადაც რუსეთმა კომერციული და სამხედრო ინფრასტრუქტურის მიმართულებით დიდი ინვესტიცია განახორციელა. ფინეთის და შვედეთის გაწევრიანება ნატოში რუსეთის გარდა ყველა არქტიკულ სახელმწიფოს გააერთიანებს, რაც ალიანსს რეგიონში უფრო თანმიმდევრული სტრატეგიის გატარების საშუალებას მისცემს²⁴.

აღნიშნული ორი ჩრდილო-ევროპული ქვეყნის ნატოსთან თავსებადობაზე საუბრისას, უნდა აღინიშნოს, რომ ორივე ქვეყანა ალიანსის ახლო პარტნიორია და მონაწილეობს ნატოს წვრთნებში (ბალტიის ზღვის რეგიონში), ასევე კრიზისების მართვის ოპერაციებში მთელ მსოფლიოში. ამავე დროს, შვედეთსა და ფინეთს განვითარებული და მაღალტექნოლოგიური სამხედრო აღჭურვილობა და მოწინავე სამხედრო ძალა აქვთ. ამასთან, შესაძლებელია, რომ მოსკოვთან დაპირისპირების მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილებიდან გამომდინარე, ამ ქვეყნებმა, ალიანსისთვის თავდაცვისა და შეკავების მიმართულებით მკაფიო და ახლებური მიდგომები ჩამოაყალიბონ.

ამ ქვეყნების ნატოში გაწევრიანება მნიშვნელოვანია საქართველოს კონტექსტშიც. პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ შვედეთი და ფინეთი მტკიცედ უჭერენ მხარს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და სუვერენიტეტს, ისევე როგორც მის ევროპულ და ევროატლანტიკურ მისწრაფებებს. ხაზგასასმელია ის ფაქტი, რომ შვედეთი აღმოსავლეთ პარტნიორობის პროგრამის ერთ-ერთი ინიციატორია (პოლონეთთან ერთად) და ამ ქვეყნის ნატოში შესვლით, საქართველოს ევროატლანტიკურ გაერთიანებაში გაწევრიანების მხარდამჭერ ქვეყანათა რიცხვი გაიზრდება²⁵.

შვედეთისა და ფინეთის ალიანსში გაწევრიანება დასტური იქნება იმისა, რომ ნატო არ უშინდება კრემლის მუქარას და ერთგული რჩება „ღია კარის პოლიტიკის“, რაც საქართველოსთვის, ისევე როგორც უკრაინისთვის, იმედის მომცემია. ამასთან, ალიანსში ჩრდილოევროპული ქვეყნების მიღება მიანიშნებს იმაზე, რომ რუსეთის მუქარის მიუხედავად, ალიანსს შეუძლია რეგიონში უფრო მეტად გაზარდოს ჩართულობა. ასევე, სკანდინავიური ქვეყნებისთვის ალიანსში სრულფასოვან გაწევრიანებამდე უსაფრთხოების გარანტიების მიცემა, ნატოს ასპირანტი ქვეყნებისთვის, მათ შორის საქართველოსა და უკრაინისთვის მნიშვნელოვანი გზავნილია და მიუთითებს აღნიშნული ქვეყნებისთვის ნატოში სრულფასოვან გაწევრიანებამდე ალიანსის მოწინავე ქვეყნების მიერ უსაფრთხოების უზრუნველყოფის პერსპექტივის არსებობაზე.